De wereld van een gezin is heel anders dan de wereld van "inkomende en uitgaande transacties". We hebben
een verbetering opgesteld,
en willen de ervaring graag delen
Op een andere pagina hebben we achtergrond gezet voor mensen die wat
"technischer" zijn en die meer vanuit
conceptueel niveau beschrijft wat we doen. Dit is evengoed een introductie als deze pagina, maar dan
voor "conceptueele mensen" aka
mensen die zelf al met spreadsheets en zelfgeschreven tools in de weer zijn rondom hun gezinsbudget. Dus
kun je jezelf daarin
vinden dan kun je beter daar beginnen.
Op die 2e pagina staat ook de verklaring waarom we denken dat grote groepen mensen bijhouden van
uitgaven onzin vinden en ook onze
verklaring waarom we denken dat veel mensen geen budget bijhouden maar wel af en toe op hun rekening
kijken. Zie aldaar of je
het eens bent met deze gedachtes.
We denken dat alleen huishoudens die (al enige tijd) elk jaar een budget opstellen dit onderwerp
op dit moment interessant vinden.
Best veel gezinnen gebruiken een budget-tool, een spreadsheet of een boekje om het huishoud budget in vast te leggen en vervolgens inkomsten en uitgaven in te registeren. Een keer per jaar wordt het budget voor het volgend jaar vastgelegd meestal op basis van de gegevens van vorige jaren, doelstellingen en veranderingen. Dat vaststellen en vastleggen is het budgetteren.
We hebben dit veel jaren gedaan en in de loop der jaren hieraan verbeteringen aangebracht ten opzicht van hoe de meeste programma's en boekjes werken. We geven dit de naam "A-B-C=D" oftewel "SALARIS BUDGET - GEZIN BUDGET - ACTIE BUDGET = DISCUSSIE BUDGET".
We hebben ons budget in 4 gedeeltes ingedeeld: A,B,C en D en het is toe te passen zowel in een boekje als in een spreadsheet als ook in programma's (maar waarschijnlijk maar een subset van alle budget prorgamma's). We gebruiken zelf een spreadsheet "Excel" (maar hebben de afgelopen 25 jaar veel verschillende programma's gebruikt).
Dit is de lijst met verbeteringen:
We hebben jarenlang een grote pot "inkomsten" gehad als hoofdpost. In vrijwel alle (online) tools zie je
dit terug (als hoofdpagina) en ook bijvoorbeeld bij het NIBUD.
We merkten dat dit ons na verloop van tijd te weinig inzicht gaf: het is niet direct duidelijk hoe
afhankelijk je bent van een subsidie of teruggave maar
ook dat niet klopte qua logica. Deze pot bestaat nu niet meer in ons budget.
Herkennings regels maken voor een een post is eenvoudiger als je + en - bij elkaar herkent, ze lijken op elkaar en hebben soms hetzelfde rekening nummer.
Gedurende veel jaren hebben we de standaard tools gebruikt en dus ook alles verdeeld in "vaste kosten" en "variable kosten". Alsof we een bedrijf zijn. Maar na verloop van tijd ging dat knellen. We willen een kind helemaal niet "kosten" noemen. We hebben die financieele labels dus compleet weggestreept. Alles geimporteerd in een spreadsheet en hergeschikt. Dat werkt beter en logischer. In categorie B hebben we per persoon van het gezin een opdeling gemaakt van zijn posten. Voorbeeld voor Kind 1:
Het wordt dan duidelijk wat het budget is voor ieder persoon per jaar. Dat geeft dan ook goed inzicht het jaar daarop (als bijvoorbeeld de jongste zoon naar de middelbare school gaat, dan weten we wat we kunnen verwachten). We kunnen dan ook tegen onze jongste zoon zeggen dat hij ook eenzelfde "GSM" met unlimited abbo krijgt als hij diezelfde leeftijd heeft (scheelt eindeloze discussies)
Wat voor iemand persoonlijk was en wat algemeen was, was niet duidelijk. Om scheve gezichten te voorkomen heeft ieder zijn potje. We zeggen niet dat kind A maar voor zoveel geld schoolboeken mag kopen maar we willen weten voor de volgende jaren hoeveel dit ongeveer was. Dit is de reden.
Dit totaalbedrag zijn alle posten die "voor iemand zijn" en "niet voor iedereen". Dus alleen al omdat je het kunt benoemen, maakt het het logisch om dit in een aparte categorie te plaatsen. "Welk percentage van het budget is voor iemand specifiek". De reden dat het salaris hier niet in zit is omdat salaris nu eenmaal "voor iedereen" is en zowel B, C als D moet "dekken".
We geven onze kinderen elk jaar meer zakgeld. Maar we staan op het punt om kledinggeld te geven. Door te kijken naar het verleden en dan naar het geld daarvoor kunnen we beter inschatten hoeveel dit moet zijn (tesamen met online bronnen die standaarden daarvoor geven) en later aan de andere zoon hetzelfde toekennen op dezelfde leeftijd.
Wellicht een van de belangrijkste:
Voor elke post hebben we een sectie in "OneNote" (een notiteblok). Hierop staat dan bijvoorbeeld bij
tandarts, het adres voor de tandarts. Voor
B. Gezin: staat er in OneNote voor elk persoon een sectie. Hier houden we niet alleen bij "bsn
nummer, telefoonnummer" maar ook school punten,
nummer van tennisvereniging, copie van rapport, dokter rapporten, copie van paspoort en
inentingsboekje enzovoort. Dus in die gezins sectie B
kunnen we alles direct van een persoon in ons gezin terugvinden. Vooral BSN nummer en af toe copie
paspoort komt goed van pas: we vinden het
snel omdat het op een logische plek staat. Maar denk ook aan minder serieuze dingen als
wensenlijstjes en mooie tekeningen. Dat staat dan
op een logische plek: gezin / (naam van kind 1) identiek als de structuur van het budget: er is geen
onderscheid meer tussen budget en
dingen in het huishouden: het heeft dezelfde naam en groepering.
Alle wat specifiek voor 1 gezinslid is (en niet voor iemand anders) komt in deel B en krijgt een eigen budget: pappa, mamma, kind1 en kind2.
We hebben hierboven al beschreven hoe we in het verleden budgetteerden met iets als "vaste kosten" en "variable kosten". Dit hebben we jarenlang gedaan. In C zit een groot deel van die oude vaste kosten. Maar er zitten in C ook posten waarvan we in de loop der jaren merkten dat ze vrij stabiel waren en eigenlijk geen variabele kosten maar vaste kosten (en opbrengsten). Voorbeeld van posten hierin:
Tijdens de budgetteer "dag" printen we een lange lijst van posten uit, waarvan de meeste alleen maar een monoloog waren van "geschatte kosten", actie puntje, next. Dus dat vertroebelde die budgettering: het nam "tijd" weg van de echte discussie. Waar dan weer uiteindelijk net niet genoeg voor was. Dus we wilden alle punten die, weliswaar interessant zijn om bij te houden, maar die toch altijd door iedereen goedgekeurd werden (zzz) niet in die discussie hebben. (de aandacht mensen verslapt na tientallen punten) (en niet "verdeel geld over deze 5 potjes"). Het heeft dus een praktiche reden.
Het persoonsbudget (B) stem je af met de persoon, buiten de budget discussie en deel je dan mee. Het
geluks budget (D) dat is de main show
gedurende die budget afstemming.
Maar dat betekent niet dat je voor C niets hoeft te doen: alle deze posten kunnen acties hebben (die al
voor de budget dag zijn uitgezocht)
Bijvoorbeeld: we hebben een nieuwe goedkopere energie leverancier via een vergelijkingssite gevonden.
of: we gaan de auto verkopen een
goedkopere auto kopen, of: we hebben een goedkopere zorgverzekering gevonden. Voor al de topics in deze
categorie bestaan er
vergelijkings sites, forums, blogs, het zijn onderwerpen in vereniging eigen huis, groepskortingen
enzovoort.
Iemand (pappa) in het huishouden loopt regelmatig de energie en verzekrings posten langs, maakt
grafiekjes en kijkt of er iets goedkoper kan, en
Iemand (mamma) kijkt voortdurend of ze goedkoper boodschappen kan doen of daar nog slimmere
dingen op kan verzinnen.
Dus deze category bestaat uit actie lijstjes, dingen die je moet doen, moet uitzoeken. Dat maakt het een
categorie op zich (maar wel een saaie)
(een vakantie uitzoeken is heel wat leuker dan een goedkopere energie leverancier vinden): het zijn
taken voor mamma en pappa in het huishouden,
net zoals "afwassen".
Heel praktisch: de posten die in het oude systeem "vaste kosten" waren gelabeld en die overblijven kunnnen we hier in kwijt.
Het totaalbedrag van dit geheel C is belangrijk: dit is het grootste bedrag en je kunt er ook niet veel
mee spelen als je al je acties hebt
uitgevoerd. Dus als je al bij de goedkoopste energieboer zit en je koopt al minimaal boodschappen e.d. :
that's it.
Als je genoeg geld overhebt in D dan kun je hier nog relaxed mee omgaaan. Als je een gezin hebt dat 0
euro overheeft (of negatief in D) (d.w.z.
moet iets afbetalen maar kan niet). Dan moet je in C gezins maatregelen nemen of in B persoons
maatregelen. Die opdeling maakt het dan wel
duidelijk. Maar het blijft pijnlijk. (De beste optie is om salaris of uitkering te verhogen maar dat zit
er meestal niet in).
Blok C is de actie categorie maar wel de saaie categorie. Je loopt deze regelmatig door maar de budget bedragen zullen vrij voorspelbaar zijn jaar na jaar wanneer de omgeving stabiel blijft. Het zijn taken om die scherp te houden.
Groep D is ontstaan vanwege onderstaande redenen. Hierin zitten 5 potjes die allemaal "luxe" zijn en die je alleen kunt doen als het geld overhoudt "om" het te doen. Van geen van deze potjes ga je dood als je het niet hebt. Dus tijdens de budgetdag beslis je de verdeling en that's it. Dat was de beslissing.
A, B en C zijn vrij statisch. Wat er overblijft na A-B-C is een pot geld (of 0). Die moet je verdelen tot die pot op is: of je spaart of je geeft het uit of je betaald een lening af. Dat "verdelen van geld" is iets wat typisch is voor de groep posten. Dat doe je bij de ander posten niet. Voorbeeld:
Een gezin is geen bedrijf, dat is leidraad in dit verhaal. Een gezin stuur je niet op winst/verlies en allerlei metrics. De doelstelling van een gezin is "gelukkig zijn". Probleem: een gezin bestaat uit meerdere personen. Dus wat de een oppergelukkig maakt, daar geeft de ander niets om (bijvoorbeeld vakantie of een nieuw tuinhuisje). Alles wat in die categorie "gezinsgeluk" valt (dus niet voor 1 persoon) en / of waar discussie over gevoerd moet worden "wel of niet naar Thailand". Dat kun je "betalen" met het geld dat overblijft na alle andere kosten. Het is een "maat" voor het geluksgevoel. Bij heel veel geld "over" kun je dat allemaal doen. Bij minder geld "over" niet.
We kwamen vanzelf op deze indeling omdat we "vroeger" voor de "budget beslissings dag" een lijst uitprinten van alle budget posten. Deze gingen we dan gezamelijk langslopen. En dat werd saaier en saaier: gemeentebelasting , tsja.. verhaaltje... kunnen we er iets aan doen? nee. Volgend punt. We merkten dat er een groep van punten was die we elk jaar snel konden overslaan. Maar er waren ook punten die heftige discussies opleverden. Je ziet hetzelfde bij TV programma's waar mensen in financieele nood gevraagd wordt om bijvoorbeeld het televisie abbo te verminderen of niet op vakantie te gaan: dat doet pijn. Dat is deze groep. De groep waar je lange geprekken over kunt voeren en dan nog is niet iedereen tevreden. Het is ook de groep die je als eerste naar 0 probeert te brengen als je financieel opeens wat minder hebt.
Het totaal bedrag geeft aan wat je "luxe" component is. Hoeveel dat is hangt af van het gezin. Maar NIBUD heeft er enkele gemiddelde cijfers van. Als dat bedrag hoog is dan kun je je vrij veel permiteren. Dus door zo'n categorie zie je in een oogopslag hoeveel dat bedrag nou is. Als het 0 is (of erger negatief) dan is er ergens een probleem. Als je B of C niet kunt betalen, die potjes niet kunt vullen maar wel iets in D hebt staan geeft het duidelijk aan dat je eerst in D moet gaan strepen en dan kijken of je nu wel goed uitkomt met B en C. (en zo niet dan verder in B en C).
Alles wat "overblijft", "wat verdeeld moet worden", "waar discussie over is", "wat geluk brengt" dat komt in deze categorie D met deze 5 potjes. Dit is waar een gezin op stuurt in tegenstelling tot een (profit) bedrijf waar het gaat om "totale winst": ook als je 0 euro hebt en dus geen TV of vakantie. Dan WIL je (als gezin) wel graag TV of op vakantie OF dat wil je graag zoveel euro per jaar sparen Of dan wil je graag zoveel per jaar afbetalen aan die lening. Dat maakt je gelukkiger.
We hebben ons budget simpeler gemaakt en meer gericht op gezinnen in plaats van op bedrijven. We hebben
alle "financieele termen" eruit
gegooid en vervangen door begrippen in ons gezin. "Inkomsten" en "Uitgaven" bestaat niet meer. (maar je
kunt ze natuurlijk wel makkelijk
genereren met een tool als rapport).
We hebben het geheel onderverdeeld in 4 blokken:
A SALARIS |
B GEZIN PER PERSOON |
C ACTIE EN SAAI |
D GELUK, KEUZE EN DISCUSSIE |
Het kost evenveel tijd om bij te houden omdat alle tools en ook in Excel je alle (bank) transacties vrijwel automatisch inleest en categoriseert met herkenningsregels. Het enig verschil is de "taxonomy": in plaats van label A assigneren we hem aan label B. Maar daardoor ontstaat meer inzicht en het kost praktisch minder tijd om een budget te maken.